Glider pilots at Arnhem

In een notendop: Op 17 september 1944 zijn 11.500 man van de 1st Airborne Division, inclusief de 1st Polish Independent Parachute Brigade over de noordoever van de Rijn bij Arnhem geland om ‘de brug’ te bezetten. Op 25 september zijn 2.500 man met bootjes weer teruggehaald naar de zuidoever van de Rijn. ‘De brug’ was weer vast in handen van de Duitsers.

Operatie Market Garden was voor 90% geslaagd, maar ‘A Bridge Too Far’ zoals de Britten dit luchtlandingsfiasco omschreven. Market Garden is veruit de grootste luchtlandingsoperatie uit de militaire geschiedenis. Ter vergelijking: De actie waarmee 3.000 Duitse para’s en luchtlandingstroepen (gliders/zweefvliegtuigen) op 21 mei 1941 een veelvoud aan Britten op Kreta wisten te overweldigen was tot dan toe de grootste zelfstandige luchtlandingsoperatie van WO II. Er zijn over deze beladen episode meerdere boeken geschreven, voor mij was dit het derde boek op rij over de de landingen bij Arnhem. Dan valt er wat te vergelijken!

De eerste landingen verliepen volgens draaiboek; Verrassing compleet, nauwelijks Duitsers te bekennen, bevolking blij! Bij de tweede (van in totaal drie) landingen begonnen het al krakend mis te lopen, al wilde de geallieerde legerleiding (veldmaarschalk Montgomery) dat dan nog niet erkennen.

Tot dusver was het een overzichtelijk en vlot leesbaar verhaal, maar nu wordt het meer hak op de tak en is het lastiger om het overzicht te behouden. Het boek geeft een afspiegeling van de toenemende verwarring aan Britse-, maar zeker niet aan Duitse zijde. Bij de derde landing waren de landingsterreinen al vrijwel geheel in Duitse handen. Het effect op het verloop van die landing laat zich raden: zware verliezen en chaos op de grond. Zo komt ook de beschrijving van deze laatste fase van Market Garden over. Moeilijk om de draad van de gebeurtenissen vast te houden. Ik verdronk in een stortvloed aan details.

Maar er valt meer over dit boek te zeggen. Vooral de beschrijving van de voorgeschiedenis van deze massale inzet van Airborne troopers door de geallieerden geeft een uitstekend inzicht in de ontwikkeling van het luchtlandingswapen. Een gecombineerde parachute- en glider-inzet werd door de Duitsers als zeer succesvol onderdeel van de Blitzkrieg-taktiek gedemonstreerd. Hierna kopieërden de geallieerden, met Churchill als initiatiefnemer, deze
strijdmethode en zetten deze tactiek voor het eerst in bij de aanval op Sicilie. Daarbij ging veel mis, het ‘vak’ moest geleerd worden in de harde praktijk. Normandië ging al veel beter.

Het fiasco van Market Garden lag niet aan de kwaliteiten van de Airborne troopers! Dit boek zet deze ontwikkeling uitstekend leesbaar neer. Ook het persoonlijke verhaal van de onuitwisbaar in de geschiedenis opgenomen overste John Frost wordt vanaf het begin van de Airborne -troepenopbouw verteld. Ere wie ere toekomt; ‘de brug’ draagt nu zijn naam! Enkele bizarre details: het ‘er bij’ willen zijn, maar dan wel aan de veilige zuidkant van de Rijn, van generaal ‘Boy’ Browning (man van Agata Christie) vereiste 44 gliders die daarom geen steun konden leveren aan de mannen op ‘de brug’. En ook: naast toegejuicht worden door de Nederlandse bevolking moesten de Airborne troopers strijd leveren met Nederlandse onderdelen van de Waffen SS! Hoe bizar en banaal kan het zijn!

Samenvattend biedt dit boek veel interessante achtergrond-informatie over unieke dagen in de krijgsgeschiedenis, die wellicht soms iets kort en krachtiger had mogen worden weergegeven.